1970-ci illər SSRİ-nin siyasi tarixində mürəkkəb və ziddiyyətli dövrlərdən biri idi. Bu illərdə ittifaq rəhbərliyi tərəfindən milli respublikaların mədəni-mənəvi dəyərlərinə, xüsusilə də ana dilinə qarşı təzyiqlər artmaqda idi. SSRİ Konstitusiyasının qəbulundan sonra rus dilinin “ümumittifaq ünsiyyət dili” kimi təqdim olunması, milli dillərin sıxışdırılması prosesinin rəsmi ideologiyaya çevrilməsi ilə nəticələndi. Belə bir mühitdə ana dili məsələsini gündəmə gətirmək, onu müdafiə etmək böyük cəsarət, siyasi iradə və vətənə dərin bağlılıq tələb edirdi.Sovet İttifaqının sərt ideoloji çərçivələri daxilində belə bir təşəbbüslə çıxış edən şəxslər repressiya və təqib riski ilə üzləşirdi.
Tarix şahiddir ki, 1930-cu illərdə dil və milli mənsubiyyət məsələlərini qabardan ziyalılar sürgün olunmuş, onların bir çoxu repressiya qurbanına çevrilmişdi. Milli respublikalara rəhbərlik edən şəxslər belə, bu mövzularda açıq danışmaqdan çəkinirdilər. Çünki bu, “ayrılmaq meyli”, “millətçilik” kimi ittihamlarla nəticələnə bilərdi.Belə bir siyasi gərginlik və qorxu şəraitində Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik edən Ulu Öndər Heydər Əliyev dil məsələsində öz prinsipial və cəsarətli mövqeyini ortaya qoydu. O, çox yaxşı anlayırdı ki, dil milli kimliyin əsas atributudur. Millətin dili sıxışdırıldıqda, onun mədəniyyəti, tarixi yaddaşı, milli-mənəvi dəyərləri də təhlükə altına düşür. Heydər Əliyev bu təhlükəni öncədən hiss etmiş və milli dilin qorunması, inkişaf etdirilməsi üçün konkret addımlar atmışdır.Onun təşəbbüsü ilə Azərbaycan dilinin inkişafı istiqamətində mühüm qərarlar qəbul edilmiş, təhsil müəssisələrində ana dilində tədrisin keyfiyyəti artırılmış, dilin işləkliyi və nüfuzu gücləndirilmişdir. 1978-ci ildə qəbul edilən Azərbaycan SSR Konstitusiyasında Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təsbit olunması isə Heydər Əliyevin bu sahədə apardığı mübarizənin kulminasiya nöqtəsi oldu. Qeyd etmək lazımdır ki, bu, SSRİ məkanında çox nadir hallarda rast gəlinən bir hadisə idi.Bu tarixi addım təkcə bir qanun dəyişikliyi deyil, həm də milli ruhun, vətənpərvərliyin, siyasi uzaqgörənliyin təcəssümü idi. Heydər Əliyev bütün təzyiqlərə və mümkün risklərə baxmayaraq, xalqının milli kimliyinə sahib çıxaraq ana dilinə hörmətin bərqərar olmasına nail oldu. Onun bu addımı təkcə həmin dövr üçün deyil, bu günümüz və gələcəyimiz üçün də əhəmiyyətlidir.
Nəticə etibarilə, Ulu Öndər Heydər Əliyevin dil məsələsindəki mövqeyi — cəsarətin, milli dəyərlərə sadiqliyin və uzaqgörən dövlətçilik siyasətinin parlaq nümunəsidir. O, sübut etdi ki, xalqın mənəviyyatına, kimliyinə söykənən siyasət heç vaxt məğlub olmur, əksinə, tarixdə iz qoyur və gələcək nəsillərə yol göstərir.İstəsən, bu məqaləni daha da genişləndirə, ya da ese formasında yüngülləşdirə bilərik. Məktəb üçün yazırsansa, bir az da sadələşdirə bilərəm. Deyərsən necə rahatdır.Əla, gəlin məqaləni daha da genişləndirək və mövzunu daha dərindən işləyək.
Günel Nəsibova
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
