20 noyabr Azərbaycan tarixində xüsusi məna yükü daşıyan günlərdən biridir. Bu tarix həm milli yaddaşımızda acı xatirələrlə anılan işğal illərinin sonunu, həm də dirçəliş və yenidənqurmanın başlanğıcını simvolizə edir. 2020-ci il Vətən müharibəsindən sonra Ağdam rayonunun işğaldan azad edilməsinin məhz bu gün baş verməsi Ağdam üçün yeni bir dövrün başlanğıcı oldu. 2023-cü ildə prezident sərəncamı ilə hər il 20 noyabrın Ağdam Şəhəri Günü kimi qeyd olunması isə bu hadisənin dövlət səviyyəsində əbədiləşdirilməsi deməkdir. Ağdam təkcə Qarabağın deyil, bütövlükdə Azərbaycanın ən mühüm tarixi-mədəni mərkəzlərindən biri olub. Şəhər qədim memarlıq abidələri, türbələri, mədəniyyət ocaqları, zəngin təsərrüfat həyatı və xüsusilə musiqi mədəniyyəti ilə seçilib. Ağdam Muğam Məktəbi, Qarabağ atçılıq ənənələri, Şahbulaq qalası kimi tarixi obyektlər həm yerli sakinlərin, həm də ölkənin ümumi mədəni sərvətinin bir hissəsi idi. 1993-cü ildə Ermənistan silahlı qüvvələrinin Ağdamı işğal etməsi bu tarixi irsin ciddi dağıntılarla üzləşməsinə səbəb oldu. Şəhər demək olar ki, yerlə-yeksan edildi, yaşayış məntəqələri talan olundu, minlərlə sakin öz doğma yurdundan didərgin düşdü. Uzun illər “Qafqazın Xirosiması” adlandırılan Ağdam erməni vandalizminin ən ağır nümunələrindən biri kimi tarixə düşdü. Lakin işğal illəri nə qədər ağır olsa da, ağdamlıların Vətənə qayıtmaq arzusu sönmədi və bu torpağın ruhu heç vaxt tərk edilmədi. 2020-ci ilin payızında baş vermiş 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasında həlledici mərhələ oldu. Döyüş meydanında qazanılan qələbə və imzalanan üçtərəfli bəyanata əsasən, Ermənistan qüvvələri Ağdam rayonunu 20 noyabr 2020-ci ildə tərk etdi. Bu, hərbi əməliyyat olmadan, əlavə itkilər verilmədən baş verən mühüm hadisə idi. Azərbaycan Ordusu həmin gün Ağdama daxil olaraq üç onilliklik həsrətə son qoydu. Bu fakt Ağdamın tarixində yeni səhifənin açılması kimi qiymətləndirildi. Ağdamın işğaldan azad edilməsi yalnız bir rayonun geri qaytarılması deyil, həm də yüz minlərlə insanın ruhunda hələ də yaşatdığı “evimə dönəcəyəm” ümidinin gerçəyə çevrilməsi anlamına gəlirdi. Ağdam çevik siyasi qərarın, güclü ordunun və xalq-dövlət birliyinin ən parlaq nümunələrindən birinə çevrildi. Prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanan sərəncamla 20 noyabrın Ağdam Şəhəri Günü kimi təsis edilməsi bu tarixi hadisənin əbədi olaraq dövlət yaddaşında saxlanmasına xidmət edir. Bu gün yalnız qələbənin qeyd olunması deyil, həm də müasir Ağdamın quruculuğuna həsr edilən xüsusi bir gündür. Ağdam Şəhəri Gününün qeyd olunması bir neçə mühüm məna daşıyır: Şəhərin azad edilməsi uzun illər davam edən ədalətsizliyin aradan qaldırılması kimi dəyərləndirilir. Qələbənin əldə olunmasında Ordunun, dövlət rəhbərliyinin və xalqın birgə iradəsi xüsusi rol oynayıb. Ağdam bu gün “böyük qayıdış” layihəsinin əsas bölgələrindən biri kimi yenidən qurulur. Bu gün həm də görülən işlərin qiymətləndirilməsi və gələcək planların təqdim edilməsi üçün platformadır. Şəhərin tarixi-mədəni irsinin bərpası dövlət siyasətinin əsas xəttini təşkil edir və Ağdam Şəhəri Günü bu prosesə əlavə diqqət yönəldir. İşğaldan azad edildikdən sonra Ağdam genişmiqyaslı bərpa və tikinti işlərinin aparıldığı şəhərlərin sırasında öndədir. Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə şəhərin Baş Planı təsdiqlənib və orada müasir, ağıllı infrastrukturla təchiz olunmuş, ekoloji standartlara cavab verən yeni Ağdamın qurulması nəzərdə tutulur. “Ağıllı şəhər” konseptinə uyğun olaraq yeni yollar, yaşayış massivləri, məktəblər, xəstəxanalar, sənaye parkı, mədəniyyət obyektləri inşa edilir. Şahbulaq qalası, Cümə məscidi və digər tarixi abidələrin bərpası üzrə işlər tarixi irsin dirçəldilməsinə xidmət edir. Ağdam Sənaye Parkının yaradılması isə bölgənin iqtisadi cəhətdən canlandırılması üçün mühüm addımdır. Bu, həm də gələcəkdə yerli əhalinin dayanıqlı məşğulluğunun təmin edilməsində böyük rol oynayacaq.
Rüstəmov Bəhruz,
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçisi
