2025-ci il avqustun 22-də Türkmənistanın Türkmənbaşı şəhərində baş tutmuş yüksək səviyyəli üçtərəfli görüş — Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan arasında münasibətlərin təkcə dostluq deyil, həm də strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə keçdiyini göstərən önəmli tarixi hadisə oldu. Görüşdən sonra Prezident İlham Əliyevin verdiyi bəyanat isə bu əməkdaşlığın real istiqamətlərini, qarşılıqlı maraqları və gələcək vizyonu aydın şəkildə ortaya qoydu.
Prezident Əliyev çıxışında öncə vurğuladı ki, bu üç ölkə arasında əlaqələrin əsası tarix və ortaq dəyərlər üzərində qurulub. Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan eyni sivilizasiyadan – türkdilli və müsəlman mədəniyyətindən qaynaqlanır. İlham Əliyev türkmən xalqının lideri Qurbanqulu Berdiməhəmmədova və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevi xüsusi minnətdarlıqla qeyd etdi – çünki bu münasibətlər təkcə siyasi səviyyədə deyil, həm də mədəni, sosial və insani təməllərə əsaslanır.
Türkmənistanın Füzuli şəhərində məscid inşa etmək təşəbbüsü və Özbəkistanın azad olunmuş ərazilərdə məktəb və istehsalat obyektləri yaratması — bu dövlətlərin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü necə səmimi şəkildə dəstəklədiyini sübut edir. Bu, sadəcə diplomatik jest deyil, real dəstək və regional həmrəylik nümunəsidir.
İlham Əliyev bəyanatında vurğuladı ki, üç ölkə qitələrarası nəqliyyat yollarının kəsişməsində yerləşir. Bu baxımdan, “Orta Dəhliz” (Middle Corridor) layihəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur. Xəzər dənizi üzərindən keçən bu marşrut vasitəsilə Çin və Mərkəzi Asiya malları Azərbaycan üzərindən Avropaya çatdırılır. Türkmənistan və Özbəkistanın bu dəhlizə tam inteqrasiyası isə regionun beynəlxalq nəqliyyat və ticarət mərkəzinə çevrilməsinə şərait yaradır.
Görüşdə bu istiqamətdə imzalanmış sənədlər – nəqliyyat, tranzit, gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi və yükdaşıma marşrutlarının rəqəmsallaşdırılması — qarşılıqlı əlaqələrin praktik əsaslarını formalaşdırır.
Enerji sahəsi də görüşün əsas mövzularından biri oldu. Azərbaycan artıq Avropa bazarına qaz ixrac edən ölkə kimi tanınır. Türkmənistan və Özbəkistan isə böyük qaz və enerji ehtiyatlarına sahibdir. Gələcəkdə bu üç ölkə arasında enerji koridorları və birgə ixrac layihələri reallaşa bilər. Prezident Əliyev qeyd etdi ki, SOCAR artıq Özbəkistanda mühüm layihələrdə iştirak edir və Türkmənistanla enerji əməkdaşlığı genişlənir. Bu, regionun enerji təhlükəsizliyinə və Avropa bazarına çıxış imkanlarına ciddi təsir göstərə bilər.
Əməkdaşlıq təkcə böyük layihələrlə məhdudlaşmır. Özbəkistanın Füzuli şəhərində məktəb tikməsi, qadınlar üçün tekstil sexi qurması kimi addımlar — sosial yönümlü dəstək və regionun dirçəlişinə töhfədir. Türkmənistanın mədəni və dini layihələrə töhfəsi də bu həmrəyliyi gücləndirir. Bu, dövlətlərarası münasibətlərin insani tərəflərinin nəzərə alındığını, əməkdaşlığın dəyər əsaslı yanaşmaya söykəndiyini göstərir.
Bu görüş, əslində, təkcə üç ölkənin deyil, bütün Türk Dünyasının və Avrasiya regionunun gələcəyinə təsir edə biləcək proseslərin başlanğıcıdır. Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan — həm təbii resurslara, həm də mühüm geostrateji mövqeyə malik dövlətlərdir. Onların əməkdaşlığı: Çin–Avropa arasında ticarət yollarının inkişafına, Enerji təhlükəsizliyinə və diversifikasiyaya, Regional sabitlik və qarşılıqlı asılılığa xidmət edir.
Prezident İlham Əliyevin bəyanatında ən mühüm mesaj – əməkdaşlığın artıq yalnız niyyət səviyyəsində deyil, praktiki fəaliyyət mərhələsinə keçdiyi oldu. İmzalanmış sənədlər, konkret layihələr və qarşılıqlı səfərlər göstərir ki, bu tərəfdaşlıq dərinləşəcək və nəticələr doğuracaq.
İlham Quliyev
Yeni Azərbaycan Partiyası məsləhətçi
