Prezident İlham Əliyevin Özbəkistanın Milli İnformasiya Agentliyi UzA-ya verdiyi müsahibə iki ölkə arasında formalaşmış strateji tərəfdaşlığın mahiyyətini və gələcək inkişaf istiqamətlərini dərindən əks etdirir. Müsahibədə ölkələrimizi birləşdirən tarixi, mədəni, siyasi və iqtisadi bağların gücləndirilməsi ilə bağlı əsas mesajlar təqdim olunmaqla yanaşı, regional əməkdaşlığın yeni mərhələsinə keçidin konturları da müəyyənləşdirilir. Azərbaycan və Özbəkistan arasında münasibətlər artıq təkcə dostluq və qardaşlıq səviyyəsində deyil, yüksək etimad və qarşılıqlı strateji maraqlar əsasında qurulan müttəfiqlik mərhələsinə daxil olmuşdur.
İlham Əliyevin müsahibədə Özbəkistanı “qardaş ölkə və etibarlı müttəfiq” adlandırması münasibətlərin emosional və mənəvi tərəfini gücləndirməklə yanaşı, siyasi və geosiyasi hədəflərin yaxınlaşdığını da göstərir. Hər iki dövlət XXI əsrin dəyişən geosiyasi reallıqlarında bir-biri üçün sabitlik və əməkdaşlıq mənbəyi kimi çıxış edir. Xüsusilə vurğulanan tarixi və mədəni yaxınlıq, Orta Asiya və Qafqaz regionlarını birləşdirən ortaq dəyərlər sisteminin mövcudluğu ikitərəfli münasibətlərin davamlı inkişafına ciddi təkan verir.
Müsahibənin məzmununda diqqət çəkən əsas məsələlərdən biri Azərbaycanın Mərkəzi Asiya regionuna artan strateji marağıdır. Prezident İlham Əliyev Xəzər dənizinin iki ölkə arasında coğrafi sərhəd olsa da, əslində birləşdirici faktor olduğunu bildirib. Azərbaycan və Özbəkistan arasında nəqliyyat, logistika və enerji sahələrində əməkdaşlıq bütün region üçün strateji əhəmiyyət daşıyan layihələrin həyata keçirilməsi üçün geniş imkanlar açır. Transxəzər nəqliyyat dəhlizinin inkişafı, ticarət dövriyyəsinin artırılması, logistika mərkəzlərinin yaradılması kimi planlar, regional iqtisadi inteqrasiyanın dərinləşməsinə xidmət edir.
Müsahibədə liderlərarası münasibətlərin xüsusi rolu da vurğulanır. İlham Əliyevin Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevlə mövcud şəxsi dostluq və inam münasibətlərindən bəhs etməsi, dövlətlərarası əlaqələrin yüksək dinamizmini izah edir. Şəxsi diplomatiya, xüsusən də mürəkkəb regional şəraitdə qərarların daha sürətli və effektiv şəkildə qəbul olunmasına şərait yaradır. Bu amil Azərbaycan–Özbəkistan münasibətlərinin davamlı və çevik inkişafına müsbət təsir göstərir.
Müsahibədə həm də Özbəkistanın Qarabağın bərpası prosesində göstərdiyi dəstəyə xüsusi təşəkkür ifadə olunur. Füzuli şəhərində Özbəkistan tərəfindən inşa edilən Mirzo Ulugbək adına məktəb kimi layihələr iki ölkə arasındakı qardaşlığın yalnız sözlərdən ibarət olmadığını, konkret işlərdə öz əksini tapdığını nümayiş etdirir. Bu təşəbbüslər həm humanitar, həm də siyasi baxımdan xüsusi simvolik əhəmiyyət daşıyır.
Azərbaycan və Özbəkistanın mövqelərinin yaxınlaşdığı digər sahələr mədəni irs, humanitar əməkdaşlıq, təhsil layihələri və gənclərin inkişafına yönələn təşəbbüslərdir. Bu istiqamətlərdə həyata keçirilən birgə proqramlar xalqlar arasında əlaqələrin güclənməsi və uzunmüddətli tərəfdaşlığın sosial baza üzərində möhkəmləndirilməsinə xidmət edir. Xüsusilə təhsil və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlıq iki ölkənin gələcək nəsillərinin qarşılıqlı əlaqədə formalaşmasına şərait yaradır.
Prezident İlham Əliyevin müsahibəsi həm də regionda gedən daha geniş geosiyasi proseslər fonunda Azərbaycan–Özbəkistan münasibətlərinin strateji mahiyyətini açıq şəkildə ortaya qoyur. Mərkəzi Asiya geosiyasi və iqtisadi baxımdan qlobal güclərin maraq dairəsində olan regiondur. Azərbaycanın bu regionda fəal rol oynamağa başlaması, ölkənin xarici siyasət kursunun genişlənməsi və balanslaşdırılmış diplomatiyasının yeni mərhələyə qədəm qoyması deməkdir. Azərbaycan və Özbəkistan arasında qurulan müttəfiqlik bu prosesdə stabil regional əməkdaşlıq formatının yaranmasına töhfə verir.
Müsahibənin analizi göstərir ki, Azərbaycan–Özbəkistan münasibətləri təkcə ikitərəfli əməkdaşlıq çərçivəsində yox, həm də regional və qlobal kontekstdə strateji çəkisi artan tərəfdaşlıq modelidir. Enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat dəhlizləri, müdafiə sənayesi, ticarət, kənd təsərrüfatı və yüksək texnologiyalar kimi sahələrdə əməkdaşlıq üçün geniş potensial mövcuddur. Əldə olunmuş yüksək siyasi etimad bu sahələrin hər birində real layihələrə çevrilə biləcək güclü baza yaradır.
Nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyevin Özbəkistana müsahibəsi iki qardaş dövlətin münasibətlərinin mahiyyətini, strateji prioritetlərini və gələcək vizionunu dəqiq və geniş şəkildə təqdim edir. Azərbaycan ilə Özbəkistan arasındakı əlaqələr artıq regional əməkdaşlığın nümunəvi modelinə çevrilməkdədir. Bu müsahibə, həm ikitərəfli münasibətlərin indiki səviyyəsini təsdiqləyir, həm də gələcək illər üçün yeni strateji hədəflərin formalaşmasına işıq salır.
İldırım Eyvazlı,
YAP-ın gənc fəalı
