2025-ci ilin ən mühüm beynəlxalq hadisələrindən biri ABŞ paytaxtı Vaşinqtonda baş tutdu. Dünya mediasının diqqət mərkəzində olan bu görüşdə Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev, Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan və ABŞ Prezidenti Donald Tramp bir araya gəldi.
Bu masada təkcə iki ölkənin münasibətləri deyil, bütövlükdə Qafqaz regionunun gələcəyi müzakirə olunurdu.
Bu, sadəcə bir diplomatik tədbir deyildi. Bu, uzun illər davam edən münaqişənin, gərgin münasibətlərin, sınaqlarla dolu tarixin nəticəsi olaraq ortaya çıxan yeni mərhələnin başlanğıcı idi.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bu masaya qalib ölkənin lideri kimi oturdu. Onun mövqeyi aydın, arqumentləri güclü, məqsədi isə dəqiq idi – ədalətli sülhün təmin olunması.
Vaşinqton görüşünün fonunda Azərbaycanın müasir tarixinin ən parlaq səhifələrindən biri — 44 günlük Vətən müharibəsi dayanır.
2020-ci ilin payızında Azərbaycan Ordusu, xalqın dəmir iradəsi və Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli rəhbərliyi ilə işğal altında olan torpaqlarını azad etdi. Şuşa, Cəbrayıl, Füzuli, Zəngilan, Qubadlı, Hadrut və daha neçə müqəddəs məkanımız yenidən Vətən qucağına qayıtdı.
Bu qələbə yalnız hərbi uğur deyildi — bu, beynəlxalq hüququn bərpası, milli ləyaqətin təntənəsi idi.
İndi həmin zəfərin yaratdığı yeni reallıq Vaşinqton masasında da hiss olunurdu. Azərbaycan artıq yalnız regional yox, beynəlxalq diplomatiyada da güc mərkəzi kimi çıxış edir.
Görüş ABŞ Prezidenti Donald Trampın təşəbbüsü ilə təşkil olundu. Məqsəd — bölgədə davamlı sülhün təmin olunması, kommunikasiyaların açılması, iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi və uzun illər davam edən qarşıdurmaya son qoymaq idi.
Müzakirələr zamanı İlham Əliyev açıq şəkildə bəyan etdi ki, Azərbaycan sülh tərəfdarıdır, amma bu sülh yalnız ədalət üzərində qurulmalıdır.
Paşinyan tərəfi isə daha çox müdafiə mövqeyində idi. Ermənistanda baş verən siyasi böhran, daxili təzyiqlər və regional təcrid onların diplomatik imkanlarını məhdudlaşdırırdı. Bu səbəbdən də görüşdə Ermənistanın gündəmi əsasən Azərbaycanın irəli sürdüyü təkliflər üzərində quruldu.
İlham Əliyev görüşdə sülh müqaviləsinin imzalanmasının vacibliyini vurğuladı və bir neçə strateji istiqamət üzrə konkret təkliflər irəli sürdü:
- Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin beynəlxalq hüquq normalarına uyğun müəyyənləşdirilməsi;
- Regiondakı bütün nəqliyyat və enerji kommunikasiyalarının açılması;
- Qarşılıqlı olaraq suverenliyə və ərazi bütövlüyünə hörmətin təmin edilməsi;
- Humanitar sahədə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi.
Bu təkliflər ABŞ tərəfindən müsbət qarşılandı. Tramp bildirdi ki, Qafqazda davamlı sabitlik həm regional, həm də qlobal iqtisadiyyat üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır.
İlham Əliyevin siyasi ustalığı görüşün gedişində bir daha özünü göstərdi. O, həm qətiyyətli, həm də konstruktiv mövqe nümayiş etdirdi, Azərbaycanı qalib ölkə kimi təqdim etməklə yanaşı, bölgəyə iqtisadi əməkdaşlıq və qarşılıqlı fayda əsasında yeni münasibətlər gətirməyə hazır olduğunu bildirdi.
Beynəlxalq ekspertlər Vaşinqton görüşünü Azərbaycanın diplomatik qələbəsi kimi qiymətləndirir. Çünki müzakirələrdə Azərbaycanın təklifləri və mövqeyi əsas istiqamət kimi qəbul olundu.
Müzakirələrin humanitar hissəsində Azərbaycan Prezidenti xüsusi olaraq vurğuladı ki, müharibənin gətirdiyi ən ağır itki şəhidlərimizdir. Onlar bu torpaqlar uğrunda canlarını fəda etdilər və bu gün əldə olunan hər bir uğur onların müqəddəs xatirəsinə borcludur.
Azərbaycan xalqı üçün şəhidlərin xatirəsi əbədi və toxunulmazdır. Bu gün diplomatik müstəvidə əldə olunan hər bir nəticə, gələcək nəsillərə miras qalacaq hər bir sülh razılaşması, əslində, o qəhrəmanların ruhuna ithafdır.
Vaşinqton görüşü göstərdi ki, Azərbaycan artıq regional proseslərin passiv iştirakçısı deyil, əksinə, istiqamət verən, şərtlərini diktə edən güclü bir dövlətə çevrilib.
İlham Əliyevin liderliyi ilə Azərbaycan regionda yeni təhlükəsizlik arxitekturasının qurulmasında mühüm rol oynayır. Qafqazda sülhün təmin olunması təkcə hərbi və siyasi uğur deyil, həm də iqtisadi və mədəni inkişafın qapısını açacaq.
Bu görüş tarixi əhəmiyyət daşıyır. Çünki burada təkcə iki ölkə arasında münasibətlər müzakirə olunmadı, həm də regionun gələcək inkişaf xəritəsi cızıldı.
Azərbaycan qalib dövlət kimi masada öz sözünü dedi, mövqeyini təsdiqlədi və dünya birliyinə göstərdi ki, ədalət üzərində qurulan sülh mümkündür.
Vaşinqton masasında əyləşən Azərbaycan, həm şəhidlərinin ruhuna sadiq qaldı, həm də gələcək nəsillər üçün güclü, sabit və firavan bir vətənin əsaslarını möhkəmləndirdi.
İslam Bafadarov,
Yeni Azərbaycan Partiyasının məsləhətçisi
