Azərbaycan və İran arasında tarixi, mədəni və dini baxımdan dərin köklərə malik olan əlaqələr əsrlər boyu mehriban qonşuluq və qardaşlıq şəraitində inkişaf etmişdir. Bu iki qonşu xalq ortaq coğrafi məkanda yaşamış, eyni mədəniyyətə, dil ailələrinə və dini dəyərlərə malik olmuş, bir çox hallarda isə siyasi və iqtisadi əməkdaşlıqla da bir-birini tamamlamışdır. İranla Azərbaycanın münasibətlərinin tarixi kökləri çox qədim dövrlərə gedib çıxır. Hələ qədim Median və Əhəmənilər dövrlərindən başlayaraq bu torpaqlarda ortaq mədəniyyətin təməli qoyulmuşdur. Sonrakı əsrlərdə isə Səfəvilər dövlətinin yaranması və bu dövlətin Azərbaycan türkləri tərəfindən idarə olunması iki xalq arasında daha da yaxınlaşmanı təmin etmişdir. Bu dövrdə həm İranın, həm də Azərbaycanın mədəni, ədəbi və dini həyatı paralel şəkildə inkişaf etmişdir. İki ölkə arasında mövcud olan dini bağlar da münasibətlərin əsas sütunlarından biridir. Hər iki xalqın böyük əksəriyyəti şiə məzhəbindədir. Bu isə ümumi mənəvi dəyərlərin qorunmasında, qarşılıqlı hörmət və anlaşmanın dərinləşməsində mühüm rol oynayır. Əhli-beyt sevgisi, dini mərasimlər və məscid mədəniyyəti hər iki xalqı bir-birinə yaxınlaşdıran əsas amillərdəndir.
Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra İranla əlaqələr yenidən formalaşmağa başladı. 1991-ci ildən etibarən diplomatik münasibətlər quruldu və iqtisadi, mədəni, humanitar sahələrdə əməkdaşlıq genişləndi. İki ölkə arasında imzalanmış müxtəlif ikitərəfli müqavilələr, qarşılıqlı səfərlər və birgə layihələr bu əməkdaşlığın möhkəmlənməsinə səbəb olmuşdur. Bu münasibətlərdə zaman-zaman müəyyən gərginliklər də yaşanmışdır. Lakin xalqların bir-birinə olan dərin tarixi və mədəni hörməti bu çətinliklərin aşılmasında əsas rol oynamışdır. Bu gün İran və Azərbaycan regionda sülhün, sabitliyin və inkişafın təmin olunmasında mühüm tərəfdaşlardır. İran və Azərbaycan arasında əsrlərlə davam edən mehriban qonşuluq və qardaşlıq münasibətləri bu gün də öz aktuallığını saxlayır. Tarix, mədəniyyət, din və ortaq dəyərlər bu əlaqələrin əsasını təşkil edir və gələcəkdə də bu münasibətlərin daha da inkişaf edəcəyi gözlənilir.
Mətanət Cəfərova
Yeni Azərbaycan Partiyası , məsləhətçi
