Müasir Azərbaycan tarixində elə məqamlar var ki, onlar yalnız siyasi hadisə kimi deyil, bütöv bir ideoloji mərhələnin başlanğıcı kimi dəyərləndirilməlidir. Prezident İlham Əliyevin 14 fevral 2024-cü il tarixində keçirilən andiçmə mərasimində səsləndirdiyi fikirlər məhz belə bir mərhələnin – tam suverenlik dövrünün rəsmi elanıdır. Bu çıxış yalnız dövlət başçısının proqram xarakterli nitqi deyil, eyni zamanda müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyinin yeni ideoloji manifesti kimi tarixə düşmüşdür.
Azərbaycan uzun illər ərzində ərazi bütövlüyü və suverenlik uğrunda mübarizə aparan dövlət kimi tanınırdı. Qarabağ münaqişəsi ölkənin daxili və xarici siyasətinin əsas gündəliyini təşkil edirdi. 2020-ci ildə əldə olunan Zəfər və 2023-cü ildə separatizmin tam ləğvi ilə bu mərhələ qapadıldı. Andiçmə nitqində Prezident İlham Əliyev açıq şəkildə bəyan etdi ki, Azərbaycan artıq öz məsələsini həll etmiş dövlətdir. Bu tezis təkcə hərbi və siyasi qələbənin ifadəsi deyil, həm də psixoloji və ideoloji azadlığın təsdiqidir.
Tam suverenlik anlayışı yalnız sərhədlərin nəzarət altına alınması ilə məhdudlaşmır. Bu anlayış dövlətin daxili idarəetmədə, xarici siyasətdə, təhlükəsizlik məsələlərində və ideoloji müstəvidə tam müstəqil qərarvermə qabiliyyətini ifadə edir. Prezidentin nitqində vurğulanan əsas məqamlardan biri də məhz budur: Azərbaycan artıq heç bir vasitəçiyə, kənar təzyiqə və diktəyə ehtiyac duymur. Bu mövqe müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində güclü dövlətlərin əsas xüsusiyyətidir.
Xalq–Prezident–Ordu birliyi bu yeni ideoloji mərhələnin təməl sütunlarından biri kimi təqdim olunur. Qələbə təkcə silahlı qüvvələrin uğuru deyil, bütün xalqın iradəsinin nəticəsi kimi qiymətləndirilir. Bu yanaşma cəmiyyətin bütün təbəqələrində məsuliyyət və sahiblik hissini gücləndirir. Dövlət artıq yalnız idarə edən strukturların deyil, hər bir vətəndaşın ortaq dəyərinə çevrilir. Bu, milli birliyin institusional əsasda möhkəmlənməsi deməkdir.
Post-münaqişə dövrünün əsas xüsusiyyətlərindən biri də Ermənistan məsələsinin Azərbaycan üçün prioritet gündəmdən çıxarılmasıdır. Andiçmə nitqində bu mövzuya qayıdışın olmaması təsadüfi deyil. Bu, siyasi mesajdır: Azərbaycan artıq keçmiş münaqişənin girovu deyil. Dövlət diqqətini gələcəyə, inkişaf və quruculuğa yönəldir. Bu yanaşma həm də beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanlanmış açıq mesajdır ki, regionda yeni reallıqlar formalaşıb və bu reallıqlar dəyişməzdir.
Yeni dövrdə milli təhlükəsizlik anlayışı da genişlənmiş formada təqdim olunur. Fiziki təhlükəsizliklə yanaşı, ideoloji təhlükəsizlik, informasiya təhlükəsizliyi və texnoloji təhlükəsizlik məsələləri ön plana çıxır. Xüsusilə gənc nəslin milli ruhda yetişdirilməsi, tarixi yaddaşın qorunması və dövlətçilik dəyərlərinin ötürülməsi strateji vəzifə kimi müəyyən edilir. Bu, suverenliyin uzunmüddətli qorunması üçün zəruri şərtdir.
Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpası və inkişafı yeni mərhələnin praktik təzahürüdür. Bu ərazilər artıq yalnız azad edilmiş torpaqlar deyil, Azərbaycanın gələcək inkişaf modelinin nümunəsi kimi təqdim olunur. “Ağıllı şəhər”, “ağıllı kənd” konsepsiyaları, müasir infrastruktur layihələri və sosial proqramlar göstərir ki, dövlət suverenliyi real həyat standartlarına çevirməyi qarşısına məqsəd qoyub.
Andiçmə nitqində Türk Dövlətləri Təşkilatına verilən xüsusi önəm də ideoloji baxımdan əhəmiyyətlidir. Bu yanaşma Azərbaycanın özünü daha geniş bir siyasi və mədəni ailənin üzvü kimi görməsinin ifadəsidir. Türk dünyası ilə inteqrasiya yalnız etnik və mədəni yaxınlıq deyil, eyni zamanda strateji təhlükəsizlik və iqtisadi əməkdaşlıq platforması kimi dəyərləndirilir.
Nəticə etibarilə, tam suverenlik dövrü Azərbaycan üçün sadəcə yeni mərhələ deyil, dövlətçilik fəlsəfəsinin yetkin mərhələsidir. Bu dövrdə əsas məqsəd qazanılmış nailiyyətləri qorumaq, milli birliyi möhkəmləndirmək və Azərbaycanı regionda və dünyada söz sahibi olan güclü dövlət kimi möhkəmləndirməkdir. Prezident İlham Əliyevin andiçmə nitqi bu yolun ideoloji xəritəsini aydın şəkildə ortaya qoyur.
Coşqun Dadaşov
ADU rektorunun müşaviri
