Xocalı soyqırımı tarixə qanla yazılmış bir faciədir

1992-ci ilin fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə Xocalı şəhərində baş verən faciə, Azərbaycan xalqının tarixinə ən dəhşətli və qanlı səhifələrdən biri kimi yazılmışdır. Bu, yalnız bir şəhərin yox, bütün bir millətin ürəyini dağlayan, insanlıq tarixində qorxunc bir iz buraxan bir cinayət idi. Xocalı soyqırımı, Ermənistanın təcavüzü və beynəlxalq güclərin laqeydliyi nəticəsində bir çox günahsız insanın həyatına son qoydu və bu gün də həmin hadisə xalqımızın yaddaşında dərindən iz buraxır. 1988-ci ildən başlayaraq, Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları və azərbaycanlılara qarşı soyqırımı fəaliyyətləri daha da kəskinləşdi. Bu münaqişə 1991-ci ilin sonlarına doğru hərbi əməliyyatlarla intensivləşdi və 1992-ci ilin fevralında Xocalı şəhəri mühasirəyə alındı. Xocalı, 1992-ci ilin fevral ayına qədər Azərbaycan xalqının mədəni və iqtisadi həyatının mərkəzlərindən biri olub, Ermənistanın təcavüzünə məruz qalaraq ələ keçirilmə təhlükəsi ilə üzləşmişdi. Xocalı şəhəri, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin ətrafında yerləşən strateji mövqeyə sahib idi və bu da ona Ermənistanın hərbi qüvvələri tərəfindən hücuma məruz qalmasına səbəb oldu. 25 fevral gecəsi Xocalı şəhəri mühasirəyə alındı və erməni hərbi qüvvələri, Rusiyanın köməkliyi ilə, səhər saatlarına qədər şəhəri bombardman etdilər. Xocalı soyqırımı, yalnız bir şəhərin vətəndaşlarını deyil, bütöv bir xalqın iztirabını, faciəsini özündə cəmləşdirən bir hadisə idi. Fevralın 25-dən 26-na keçən gecə, Xocalıya hücum edən erməni hərbi qüvvələri, dinc sakinləri, qadınları, uşaqları və yaşlıları öldürərək çox sayda insanı əsir götürdü. Bu zaman hərbi əməliyyatlar beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması, insan haqlarının tapdanması və mülki əhaliyə qarşı törədilən cinayətlərdən ibarət idi. Xocalı sakinləri, gecə boyu təhlükəsiz yerə sığınmaq üçün qaçarkən, erməni hərbi qüvvələri onlara qarşı qeyri-insani zorakılıqlar tətbiq etdilər. Müharibə cinayətləri, işkəncələr və amansız qətliamlar baş verdi. Bu faciə nəticəsində 613 nəfər, o cümlədən 63 uşaq, 106 qadın və 70 yaşlı şəxs həyatını itirdi. Yüzlərlə insan yaralanmış, əsir götürülmüş və itkin düşmüşdür. Bu, əslində bir soyqırımı idi, çünki əsas məqsəd yalnız Xocalı sakinlərinin öldürülməsi deyil, həm də bütün azərbaycanlıların vəhşicəsinə məhv edilməsiydi. Xocalı soyqırımı, beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tam olaraq tədqiq olunmasa da, bəzən də heç kənardan görünməyən bir hadisə kimi təqdim olunmuşdur. Lakin Xocalı şəhidlərinin qohumları, Azərbaycan xalqı və hüquq müdafiə təşkilatları bu faciənin dünya gündəminə gətirilməsi üçün mübarizələrini davam etdirmişlər. 2007-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisi Xocalı soyqırımını tanıyıb və digər ölkələr də zamanla Xocalı hadisəsini soyqırımı kimi qəbul etməyə başlamışdır. Xocalı soyqırımı, həm də beynəlxalq hüququn acizliyini və münaqişələrin həlli prosesində əsas prinsiplərin necə pozulmasına dair acı bir dərs olmuşdur. Bu hadisə göstərdi ki, münaqişələrdə insan həyatının dəyəri, hər zaman üstün tutulmalı və mülki şəxslərin qorunması təmin edilməlidir. Xocalı soyqırımı, yalnız bir dövrün faciəsi deyil, həm də gələcək nəsillərə verilmiş dərsdir. Hər bir insan, hər bir vətəndaş, Xocalının acısını unutmamalı və bu faciənin qarşısını almaq üçün daha çox səylə çalışmalıdır. Xocalı soyqırımı, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək və mülki əhalinin təhlükəsizliyini qorumaq baxımından böyük əhəmiyyət daşıyan bir dərs olaraq tarixdəki yerini alır. Bu soyqırımı anmaq və onu dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq, həmçinin Ermənistanın törətdiyi vəhşilikləri beynəlxalq səviyyədə qınamaq, gələcəkdə belə faciələrin təkrarlanmaması üçün vacibdir. Bu gün hər bir Azərbaycan vətəndaşı, Xocalı şəhidlərinin xatirəsini yaşatmaq və onların qanları ilə yazılmış tariximizi qorumaq üçün əlindən gələni etməlidir.

Məmmədova Nərmin,
YAP-ın gənc fəalı